مدیریت کردن زباله ها و پسماندها یکی از مهمترین مسائل مطرح شده در دنیای امروزی است.
افزایش تعامل انسان با محیط و پیشرفتهای صنعتی منجر به تولید زباله ها و پسماندهای زیادی شده است که در اکثر اوقات به تخریب محیط زیست منجر می شود. محیط زیست یک سیستم بسیار بزرگ و در عین حال پیچیده ای است که در اثر تغییر و تحولات دنیا به وجود آمده است.
از آنجایی که در طول تاریخ ، جوامع انسانی مدام در حال پیشرفت و توسعه است ؛ بنابراین ارتباط انسانها با محیط به شدت تحت تأثیر قرار گرفته و تعادل محیط را به طرز چشمگیری به هم ریخته است. از زمانی که مسئله یکجانشینی در جوامع انسانی مطرح شده است ، مسئله زباله ها و پسماندها نیز به میان آمده است.
در گذشته به دلیل پائین بودن جمعیت جوامع و میزان کم پسماندها ، این موضوع یک مسئله جدی و مشکل زا نبود ؛ زیرا زباله ها در اطراف محل اقامت انسانها دفع می شدند و مشکل جدی به وجود نمی آوردند ؛ اما با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی و تغییرات الگوی مصرف انسانها موجب افزایش تولید زباله ها شد. امروزه مدیریت کردن زباله ها به یکی از محورهای مهم توسعه پایدار تبدیل شده است.
در یک جمع بندی کلی می توانیم روشهای سالم و ناسالم دفع پسماندها را به روشهای زیر تقسیم کنیم. در ادامه از سالم ترین تا ناسالم ترین روشهای دفع را به ترتیب مطرح خواهیم کرد.
از قدیم الایام روش دفع زباله ها و پسماندها در محیط وجود داشته است. زباله ها را در مناطقی دور از سکونتگاه های انسانها در زیر خاک دفع می کردند. زمانی که جمعیت شهرها پائین بود این روش به نظر روش مناسبی بود. اما امروزه با افزایش جمعیت این روش به یکی از خطرناکترین روشها تبدیل شده است.
چرا که دفع میزان زیادی از پسماند در دل خاک باعث فرسایش خاک و آسیب به محیط زیست می شود. در بسیاری از مناطقی که این مواد در آنجا دفع شده است پر از موجودات و حشرات خطرناک که عامل بیماری زایی هستند وجود دارد. از طرف دیگر ، این مواد به شدت بر خاک آن ناحیه آسیب می زنند و به مرور موجب از بین رفتن گونه های جانوری و گیاهی یا آلودگی آبها شده و در نتیجه خالی از سکنه خواهند شد.
حتماً شما نیز روش سوزاندن مواد زائد و زباله ها را قبلاً دیده اید. در این روش مواد زائد را از طریق آتش زدن آنها کم حجم کرده و خاکستر آن را دفع می کنند. در گذشته تصور می کردند کم حجم کردن زباله به دفع آنها کمک بسیاری خواهد کرد. اما با گذشت زمان مشخص شد که روش سوزاندن زباله ها می تواند مواد مضر و خطرناک شیمیایی که در سلامت انسانها و محیط زیست اثرات مخربی می گذارد داشته باشد.
یکی از روشهایی که می توان گفت اولین روش سالمی که پس از دو روش مخرب بالا از آن استفاده می شود این است که زباله ها را به انرژی تبدیل کنند. در این روش ، از پسماندها برای تولید انرژی استفاده می کنند. انرژیهایی که در سوختهای مختلف می توان از آنها استفاده کرد. این روش نیز با اینکه می تواند روش مفیدی به نظر برسد ولی مضراتی دارد که به صورت صد در صد این روش را ایمن نمی سازد.
امروزه تا جایی که امکان داشته باشد ، زباله ها و پسماندها را بازیافت می کنند. یعنی پسماندهایی که امکان بازیابی آنها وجود دارد را از سایر مواد جدا می کنند و آنها را به موادی که قابل استفاده هستند تبدیل می کنند.