گرد و خاک ، یک معضل زیست محیطی جدی در ایران

چند سالی هست کشورمان ایران با معضل جدید زیست محیطی به شدت دست به گریبان است.

در سالهای اخیر و در ماههای مختلف سال به ویژه در ایام بهار و تابستان دائماً اخبارهای مختلف در خصوص ورود ریزگردها از مناطق غربی و جنوبی کشور می شنویم. هر ساله مقدار زیادی ریزگرد یا همان گردو خاک وارد کشور می شود و زندگی مردم مناطق غربی و جنوبی کشور را مختل می کند. حتی ساکنان شهرهای مرکزی ایران نیز گاهی شاهد این گرد و خاکها هستند. به بیان دیگر ، به قدری میزان ورود این گرد و خاکها افزایش یافته که تا فلات مرکزی ایران نیز رسیده است.

اکثر این گرد و خاکها از سمت غرب و کشور همسایه (عراق) وارد کشورمان می شود و به ویژه استانهای غربی و جنوبی را به شدت فرا می گیرد. مردم این استانها چند سالی است با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند و به یکی از مشکلات زندگی آنها تبدیل شده است. در سال گذشته ، گرد و غبار تقریباً نیمی از کشور را فرا گرفته بود. در این میان راهکارهای مختلفی نیز ارائه می شود که غالباً در مرحله اظهار نظر باقی می مانند و به دستورالعمل های اجرایی تبدیل نمی شوند. اظهار نظرها در این زمینه معمولاً شامل دو ایده اصلی است :

یک) کاشت درختان

عده ای معتقدند که با کاشت درخت و جنگلهای مصنوعی در بیابانهای عراق می توانند این مشکل را حل کنند. آنها که بیشتر از اعضای سازمان جنگل و مراتع سازمان حفاظت محیط زیست هستند معتقدند کاشت درخت می تواند مشکل ریزگردها را حل کند. آنها این ایده را بهترین روش می دانند چرا که معتقدند این اقدام نه تنها می تواند مشکل زیست محیطی مربوط به گرد و خاک را حل کند ؛ بلکه بعد از گذشت چند سال می توان به احیای محیط زیست نیز امیدوار بود. با بزرگتر شدن این درختان ، جنگلهای مصنوعی ایجاد خواهد شد که حتی می تواند کاربردهای مختلف زیادی مانند گردشگری نیز پیدا کند.

دو) ماده چسبناک

عده ای در مقابل عقیده دارند کاشتن درختان زمان بر است و نتیجه آن را نمی توانیم به سرعت شاهد باشیم. از طرفی معلوم نیست کاشت درختان در مناطق بیابانی تا چه موفق باشد. آنها معتقدند از روشهای مطمئن تر و سریع تر می توان استفاده کرد و از دست این معظل زیست محیطی خلاص شد. آنها پیشنهاد می کنند از ماده ای چسبناک در بیانهای عراق یا در فضای شهرها استفاده کنند تا بتوانند جلوی این مشکل را بگیرند.

سه) مالچ پاشی

سالهاست مالچ پاشی به عنوان یک روش متداول برای مقاله با ریزگردها استفاده می شود. مالچ به پوششهای سبک غیر زنده ای گفته می شود که در خاکهای سطح بیابانها ریخته می شود تا از فرسایش خاک جلوگیری کند. مالچ پاشی هر چند می تواند مشکل ریزگردها را به صورت موقت حل کند ولی در دراز مدت محیط زیست را با مشکلات زیادی مواجه می کند. مالچ ها از مواد نفتی ساخته می شوند و همین می تواند خاک و پوشش گیاهی آن منطقه را دچار نابودی کنند. بنابراین استفاده از این ماده به هیچ عنوان نمی تواند روش مناسبی باشد.

معمولاً در مواجه با مشکل ریزگردها ، سه روش گفته شده در بالا ارائه می شود. هر چند برخی از آنها به صورت ابتدایی مورد آزمایش نیز قرار گرفته اند ولی هنوز هم مخالفان و موافقانی دارند. به نظر می رسد ، از میان روش های گفته شده ، کاشت درختان و ایجاد پوششهای گیاهی از سایر روشها مناسب تر است. چرا که با هزینه کم و با سالم ترین روش می توان هم مشکل بیابانها و هم ریزگردها را حل کرد.